درمان بلغم یکی از درمان های طبایع چهارگانه است. قبلا گفته ایم که در طب اسلامی منشا تمامی بیماری ها سه چیز است: مره (صفراء و سوداء)، خون و بلغم؛ درمان نیز در طب اسلامی سه چیز می باشد درمان خون حجامت است، درمان مره، مشی است و درمان بلغم نیز حمام میباشد.
درمان غلبه بلغم :
۱- افطار با آب فاتر( جوشیده ولرم)
در طب اسلامی به مصرف آب ولرم و جوشیده خصوصا در ناشتا بسیار تاکید شده است. طبق روایات، پیامبر گرامی اسلام (ص) در زمان افطار حلوا میل میکردند و اگر حلوا در دسترس نبود، با شکر و خرما افطار مینمودند و اگر هیچیک نبود با آب فاتر افطار میکردند.
رسول اکرم ص میفرمایند: ( آب فاتر، کبد و معده را پاکسازی میکند؛ همچنین بوی بد بدن و دهان را نیز برطرف مینماید. دندان های آسیاب را تقویت نموده و بینایی را جلا میبخشد. گناهان را غسل میدهد چه غسل دادنی. عروق به هیجان آمده و مره غلبه کرده را ساکن میکند. بلغم را قطع مینماید، حرارت معده را خاموش میکند و میگرن را میبرد. (الکافی۴: ۱۵۳ ح ۴)
۲- زن زیبا روی
امام صادق (ع) میفرمایند: نظر به زن جمیله(زیبا روی)، بلغم را قطع مینماید.
۳- زن خوش اخلاق
از روایات چنین برمی آید که همسر(زن) خوش اخلاق که موجب خنده همسرش میشود میتواند بلغم را درمان کند.
۴-درمان بلغم با سویق خشک
کلینی از امام صادق ع نقل میکند: سه کف سویق خشک، به صورت ناشتا، بلغم و مره(غلبه صفراء و سودا) را از ریشه خشک میکند طوریکه که انگار اصلا نبود.( الکافی ۶: ص ۳۰۶ ح ۸)
۵- خرمای بُرنی
(بهترین خرما، خرمای برنی است که درد و مرض را برده و هیچ گونه عوارضی ندارد. خستگی را از بین میبرد و ضرری برایش نیست. بلغم را از بین میبرد؛ و البته باهر خرمایی که میخورد حسنه و ثوابی نوشته میشود (الکافی ۶: ۳۴۵ ح ۵)
۶- شکر طبرزد
زمانیکه شکر نیشکر را دو مرتبه صاف کنند، به طبرزد تبدیل میشود. شکر طبرزد چون نبات کلوخی شکل است و احتمالا به همین دلیل که میبایست با چیزی چون قندشکن آن را شکست، به این نوع شکر، طبرزد گویند.امام رضا ع میفرمایند: شکر طبرزد، بلغم را میخورد، آنهم چه خوردنی.(الکافی ۶: ۳۳۳ ح ۴)
۷- عسل، جویدن کندر، قرائت قرآن
امام رضا ع در صحیفه از پیامبر اکرم ص میفرمایند: سه چیز در افزایش حافظه و یادگیری ودرمان بلغم مؤثر است، قرائت قران، عسل و کندر.(صحیفه الرضا ع ۶۱ ح ۱۲۷)
۸- سیب و درمان بلغم
امام کاظم ع میفرمایند: سیب برای چند چیز نافع است: سم(زهر حیوانات و یا غذای سمی)، سحر و لممی که بر اهل زمین میرسد و از برای بلغم غالب شده،چیزی سریع تر از حیث منفعت برای آن وجود ندارد.
۹- ساقه های ترب
روایتی از امام صادق ع در مورد خواص بینظیر ترب:
ترب، ساقه اش بلغم را قطع کرده و ریشه اش به هضم کمک میکند. برگهایش هم به خوبی موجب ریزش بول میشود. (الکافی ۶ : ۳۷۱ ح ۲)
۱۰- پیاز
روایتی از امام صادق ع : پیاز، بدن را خوشبو میکند وبلغم را میبرد؛ قدرت جماع را نیز افزایش میدهد.(الکافی ۶: ۳۷۴ ح ۱)
۱۱- شانه زدن زیاد
در روایات داریم که شانه زدن زیاد موها، موجب درمان بلغم میشود.
۱۲ -مسواک زدن
پیامبر گرامی اسلام ص در وصیتی به امیرالمومنین در مورد درمان بلغم میفرمایند: یا علی، سه چیز موجب افزایش قدرت حفظ و یادگیری میشود و بلغم را از بین میبرد: کندر، مسواک زدن و قرائت قرآن.
(الفقیه ج ۴ ص ۳۶۵/ الخصال ص ۴۸۱ ح ۵۴)
۱۳ -حمام
۱۴- درمان بلغم با روغن زیتون
در روایتی پیامبر اکرم ص میفرمایند: روغن زیتون، مصرف نمایید چرا که مره(غلبه صفرا و سودا) را برطرف ساخته، بلغم را از بین میبرد. اعصاب را تقویت کرده و خستگی را از بین میبرد. اخلاق را نیکو کرده و نفس را خوش و دلخوش میکند غم را نیز برطرف میکند.(عیون الأخبار الرضا ع ۱: ۳۹ ح ۸۱)
۱۵-کشمش
۱۶-روزه و درمان بلغم
شیخ طوسی از امیرالمومین نقل میکند: سه چیز بلغم را برطرف میسازد و حافظه را تقویت میکند: مسواک زدن، روزه گرفتن و قرائت قرآن.(التهذیب ۴: ۱۹۱ ح ۵۴۵)
۱۷- درمان بلغم با جوارش
در رساله ذهبیه آمده است: کسی که بخواهد بلغم را از بدنش دور و خارج و آن را کم نماید، هر روز صبح ناشتا، جوارش تند بخورد و زیاد حمام برود و زیاد همخوابی کند و در آفتاب بنشیند و از غذاهای سرد دوری نماید، این موارد بلغم را از بین برده و ان را می سوزاند.(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، ج ۱، ص: ۳۷۶)
نکات روایت:
- مقصود از همبستر شدن، خوابیدن با همسر است و نه حتما عمل زناشویی چرا که کثرت این عمل نیز خود مضر است.
- برای نشستن در آفتاب، میبایست پشت به افتاب باشد.
۱۸- آویشن و نمک
نقل طبرسی از امام صادق ع درباره درمان بلغم : ۴ چیز نفع دارند اما ضرر ندارند. آویشن و نمک زمانیکه باهم جمع (استفاده) میشوند، و زنیان و مغز گردویی که باهم استفاده شوند. آویشن و نمک بادها را طرد میکنند یعنی دردها را از قلب طرد کرده و سُدد را باز میکنند بلغم را میسوزانند.(مکارم الأخلاق: ۱۹۱)
اگر در رگها رسوب ایجاد شود و راه عروق بسته گردد، ممکن است مجبور باشند رگ را عوض کنند. و یا در محل رگها فنری بگذارند. اما اگر انسداد رگها به دلیل لخته خون بوده باشد و زیاد محکم نباشد از بالون زدن استفاده میشود. برای سوزاندن و از بین بردن رسوب محکم و سفت در رگها روایت میفرماید که باید از زنیان و آویشن استفاده نمود.
۱۹- آغاز غذا با آویشن، سیاه دانه، زنیان و نمک
این مرکب چهار گانه موجب تقویت معده میشود، بلغم را قطع میکند و امان برای لقوه (انحراف صورت،چشم یا دهان) میباشد.(مکارم الاخلاق:۱۸۷)
۲۰- طریفل زرد و درمان بلغم
امام رضا (ع) در رساله ذهبیه میفرمایند: کسی که بخواهد بلغم از بدنش خارج شود باید هر روز ناشتا در صبح یک مثقال از طریفل زرد استفاده کند.(الرساله الذهبیه : ۴۲)
۲۱-مرکب ۷(شافیه) و درمان بلغم
هرگاه شافیه سه ماهه شود، برای صفرا و برای بلغم سوخته و نیز هیجان هر بیماری مفید است. (طب الائمه : ۱۲۶)
۲۲- درمان بلغم با آب باران
همانا آب آسمان بلغم را قطع مینماید.(بحار ۶۳: ۴۷۸)
۲۳- درمان بلغم با سرمه
امام صادق ع: سرمه استفاده نمایید دهان را خوشبو میکند و مسواک بزنید که بینایی را جلا میبخشد.
علت این موضوع را هم امام توضیح داده اند:
وقتی مسواک میزند، بلغم نازل میشود و سبب میشود که بینایی جلا یابد و اگر سرمه بکشد بلغم از بین میرود و موجب خوشبو شدن دهان میشود.(مکارم الاخلاق: ۴۷)
ضد بلغم قوی
داروی امام کاظم (ع) برای درمان بلغم، یک ضد بلغم قوی در طب اسلامی است. داروی امام کاظم ع (بلغم زدا) مشکلات جسمی ناشی از بلغم همچون خلط های گلو را برطرف میکند و نیز موجب درمان مشکلات روحی ناشی از بلغم همچون بیحوصلگی میشود.
علائم غلبه بلغم
بلغم سرد و تر است و غلبه آن بر اخلاط دیگر، منجر به مشکلات جسمی همچون: ضعف، سستی، اختلال خواب، بیحوصلگی میشود. شخصی که دچار غلبه بلغم میشود، طراوت چهره اش از دست رفته، رشد موها و ناخن هایش نیز کند میشود. از آنجا که خلط بلغم، سخت و خشک است بسیار خطرناک میباشد و کاهلی در درمان بلغم، بسیار خطر آفرین است.
